Dykasteria ds. Biskupów

Dykasteria ds. Biskupów (łac. Dicasterium pro Episcopis) – wchodzi w skład Kurii Rzymskiej jako aparat administracyjny działający przy Stolicy Apostolskiej, która rekomenduje nowych biskupów i przedstawia nominacje do zatwierdzenia Papieżowi. Do zadań dykasterii należy ustanawianie, dzielenie i łączenie diecezji. Przyjmuje także raporty ordynariuszy z pracy i problemów diecezji oraz organizuje ich wizyty ad limina apostolorum (czyli do Watykanu), wymagane co 5 lat wobec biskupów wszystkich krajów.

Tej dykasterii podlega również prałatura personalna Opus Dei, której prałatem od 23 stycznia 2017 jest ks. prał. prof. Fernando Ocáriz Braña.

Obecny zarząd Dykasterii

• Prefekt: kard. Robert Prevost OSA (od 12 IV 2023)
• Sekretarz: abp Ilson de Jesus Montanari (od 12 X 2013)
• Podsekretarz: ks. Ivan Kovač (od 29 VI 2023)

Historia

Dykasteria ds. Biskupów jest w prostej linii sukcesorką Świętej Kongregacji Konsystorialnej, aczkolwiek do pontyfikatu Piusa X sprawami dotyczącymi biskupów zajmowało się jeszcze kilka innych kongregacji:

• Kongregacja ds. Biskupów i Zakonników (1572/94–1908)
• Kongregacja ds. Egzaminowania Biskupów (1592–1903)
• Kongregacja ds. Rezydencji Biskupów (1634–1908)
• Kongregacja ds. Soboru Trydenckiego (od 1564, sprawy dotyczące biskupów wyłączono spod jej kompetencji w 1908)

Święta Kongregacja Konsystorialna, której pełna nazwa brzmiała Święta Kongregacja ds. Erygowania Diecezji oraz Prowizji Konsystorialnych, utworzona została przez Sykstusa V bullą Immensa Aeterni Dei z 22 stycznia 1588. Do jej kompetencji należało podejmowanie decyzji w sprawach rozstrzyganych dotąd obligatoryjnie na konsystorzach, takich jak np. tworzenie nowych diecezji, zmienianie granic dotychczasowych, mianowanie biskupów i nadawanie innych beneficjów konsystorialnych. W jej skład wchodziło przeciętnie kilkunastu kardynałów, nadto niektórzy arcybiskupi, biskupi i niżsi rangą prałaci.

W 1908 papież Pius X skupił w rękach Kongregacji Konsystorialnej wszystkie sprawy dotyczące biskupów. W 1967 papież Paweł VI zmienił jej nazwę na „Kongregacja ds. Biskupów”; zmiana ta weszła w życie 1 stycznia 1968. Natomiast papież Jan Paweł II w konstytucji apostolskiej Pastor bonus z 1988 potwierdził jej zakres kompetencji. 5 czerwca 2022 papież Franciszek na mocy konstytucji Praedicate evangelium, przekształcił jej nazwę na „Dykasteria ds. Biskupów”.

Dotychczasowy zarząd Dykasterii

Kongregacja Konsystorialna

Obradom Kongregacji przewodniczył początkowo jej dziekan, czyli najstarszy rangą kardynał będący jej członkiem, a pod jego nieobecność funkcję tę automatycznie przejmował kardynał zajmujący kolejne miejsce w porządku starszeństwa. Nie ma dowodu, by w ramach jej struktur formalnie funkcjonował na stałe urząd kardynała prefekta, tak jak we współczesnych kongregacjach, choć za pontyfikatu Grzegorza XV i Urbana VIII kardynał Domenico Ginnasi był tytułowany jako prefekt Kongregacji Konsystorialnej, a za Klemensa VIII funkcję tę pełnił Innico d’Avalos d’Aragona. W 1721 papież Innocenty XIII postanowił, że funkcja prefekta tej kongregacji będzie zarezerwowana dla samego papieża. Taki stan utrzymał się aż do pontyfikatu Pawła VI, jednak od 1908 jeden z kardynałów pełnił urząd sekretarza Kongregacji i w tym charakterze kierował jej bieżącymi pracami. Wcześniej sekretarzem Kongregacji Konsystorialnej był każdorazowy sekretarz Świętego Kolegium Kardynałów.

Prefekci

• 1592–1600: kard. Innico d’Avalos d’Aragona
• 1621–1639: kard. Domenico Ginnasi
• 1721–1724: Innocenty XIII
• 1724–1730: Benedykt XIII
• 1730–1740: Klemens XII
• 1740–1758: Benedykt XIV
• 1758–1769: Klemens XIII
• 1769–1774: Klemens XIV
• 1775–1799: Pius VI
• 1800–1823: Pius VII
• 1823–1829: Leon XII
• 1829–1830: Pius VIII
• 1831–1846: Grzegorz XVI
• 1846–1878: Pius IX
• 1878–1903: Leon XIII
• 1903–1914: Pius X
• 1914–1922: Benedykt XV
• 1922–1939: Pius XI
• 1939–1958: Pius XII
• 1958–1963: Jan XXIII
• 1963–1967: Paweł VI

Prefekci Kongregacji ds. Biskupów (1968–2022)

• 1968–1973: kard. Carlo Confalonieri
• 1973–1984: kard. Sebastiano Baggio
• 1984–1998: kard. Bernardin Gantin
• 1998–2000: kard. Lucas Moreira Neves OP
• 2000–2010: kard. Giovanni Battista Re
• 2010–2023: kard. Marc Ouellet PSS

Prefekci Dykasterii ds. Biskupów (od 2022)

• 2022–2023: kard. Marc Ouellet PSS
• od 2023: kard. Robert Prevost OSA

Sekretarze

• 1624–1629: bp Alessandro Bosco
• 1850–1875: kard. Ruggero Luigi Emidio Antici Mattei
• 1877–1879: kard. Angelo Bianchi
• 1882–1886: kard. Carmine Gori-Merosi
• 1892–1899: kard. Carlo Nocella
• 1908–1928: kard. Gaetano de Lai
• 1928–1930: kard. Carlo Perosi
• 1930–1948: kard. Raffaele Carlo Rossi OCD
• 1948–1957: kard. Adeodato Giovanni Piazza OCD
• 1957–1961: kard. Marcello Mimmi
• 1961–1966: kard. Carlo Confalonieri
• 1967–1979: kard. Ernesto Civardi
• 1979–1987: kard. Lucas Moreira Neves OP
• 1987–1989: kard. Giovanni Battista Re
• 1989–1994: kard. Justin Francis Rigali
• 1994–1998: kard. Jorge María Mejía
• 1998–2009: kard. Francesco Monterisi
• 2009–2012: kard. Manuel Monteiro de Castro
• 2012–2013: kard. Lorenzo Baldisseri
• od 2013: abp Ilson de Jesus Montanari

Podsekretarze

• 1910–1919: bp Paul-Gaston Laperrine d'Hautpoul
• 1923–1930: kard. Raffaele Carlo Rossi OCD
• 1961–1967: kard. Francesco Carpino
• od 2023: ks. Ivan Kovač

Bibliografia

• Christoph Weber: Die ältesten päpstlichen Staatshandbücher: Elenchus congregationum, tribunalium et Collegiorum urbis 1629–1714. Rzym – Fryburg Bryzgowijski – Wiedeń: Herder, 1991. ISBN 978-3451216534. Brak numerów stron w książce
• Gaetano Moroni, Dizionario di erudizione storico-ecclesiastica. Vol. XVI, Wenecja 1842, s. 179–181

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Dykasterii ds. Biskupów. [dostęp 2024-06-12]. (wł.).
• Dykasteria ds. Biskupów [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2023-02-25]  (ang.).
• Dykasteria ds. Biskupów w bazie gcatholic.org [dostęp 09.06.2024] (ang.).